Читать Беркут. Кніга першая
Редактор Яўген Ісаевіч Кандратовіч
© Мікола Міхайлавіч Адам, 2024
ISBN 978-5-0064-2692-4 (т. 1)
ISBN 978-5-0064-2693-1
Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero
МІКОЛА АДАМ
БЕРКУТ
(раман)
Майму дзеду Яўгену Пятровічу Украдыга (1919—1989) – Герою Савецкага Саюза
Кніга першая
1. Снежань 1988 года. Горад Шахцінск, Казахская ССР
Яны накінуліся на яго, як шакалы, знянацку і спадцішка. Болю ад удару па галаве не адчуў, адно ў вачах пацямнела і ногі сагнуліся ў каленях. Але да зямлі, якая нібыта цягнулася абняць рукамі жанчыны, прагнуўшай пацалунку, ён прыпаў не тварам, а далонямі, быццам уздумаў на нейкую трасцу адціскацца, чым умомант расчараваў яе. Яна адпрэчыла яго, адштурхнула ў гневе, і ён перакуліўся на спіну. Чацвёра маладых казахаў у скураных куртках і цяжкіх чаравіках стаялі над ім колам. Адзін з іх сціскаў у руцэ яго заплечнік з прадуктамі і падарункамі для ўнукаў (шакаладныя цукеркі, наборы салдацікаў-піратаў, лялька, што прамаўляла слова «ма-ма», калі яе нахіліць), другі перакідваў з рукі ў руку драўляную біту для гульні ў пікара. Напэўна, ёю хлопцы мелі намер аглушыць дзеда ды абрабаваць па-ціхаму. Ён узгадаў усіх і кожнага. Разам ехалі апошнім рэйсавым аўтобусам з Караганды. Яны сядзелі на задніх сядушках, гучна размаўлялі па-свойму і пілі партвейн, рагаталі і рыгалі нібыта наўмысна, нібыта правакуючы на тое, каб ім зрабілі заўвагу, каб потым з задавальненнем выплеснуць п’яную агрэсію на пасажыраў славянскай знешнасці. Але тыя маўчалі, уціскалі галовы ў плечы або рабілі выгляд, што спяць. Маўчаў і ён. Не хацеў звязвацца. Дый узрост не той. Да таго ж сядзеў у самым пачатку аўтобуса, акурат за кіроўцам. Не хацеў, яны навязаліся самі. Ішлі, відаць, крок у крок за ім, як выйшлі з аўтобуса, на дзіва бясшумна, быццам здані ці цені. Ён не пачуў іх, старэе, не іначай, або пастарэў і не заўважыў калі. Амаль ля самага дома, у арцы, праз якую хадзіў заўсёды, бо так бліжэй, за ёй адразу і пачынаўся двор, першы палісаднік яго, велічэзныя таполі паабапал асфальту ўздоўж пад’ездаў і жалезнай, пафарбаванай у зялёны колер трубы, што апаясвала сабой двор замест плота, ды карагач…
Моладзь не хацела працаваць, асабліва карэнная. Рабаванні і забойствы пачасціліся з увядзеннем дэмакратыі. Яны былі крыламі дэмакратыі, яе анёламі і дэманамі. На жаль, нічога, акрамя подласці і хлусні, з ёю ў грамадства не прыйшло. Вось ён, вынік. Напад на пенсіянера ў цёмным месцы. Вось яна смеласць сённяшняя. Няўжо дзеля такіх нашчадкаў яго пакаленне гарэла ў танках і самалётах, партызаніла ў лясах, падрывала сябе гранатамі?!. Каб потым тыя нашчадкі вось так адзячылі, у падваротні, з-за спіны… Якая гідота! Зрэшты, хто пра ўсё тое памятае ці ведае тут, у горадзе, хоць і шахцёрскім, але цалкам зэкаўскім?..
Адзін з нападнікаў схіліўся над ім, маючы намер, відаць, абшукаць кішэні, упэўнены, што ахвяра аглушаная, як рыба. Ён выпрастаў руку наперад змяёй, якая беспамылкова ўпілася ў гарляк бедалагі і бязлітасна сціснула кадык. Перад сабой бачыў зараз не чыіхсьці бязмозглых і бесталковых дзяцей, а ворагаў, як на фронце. І фронтам яго быў вось гэты цёмны закуток у арцы. Ён мусіў трымаць абарону і выжыць, бо галоўнае на фронце не загінуць, а менавіта выжыць, аб чым ніколі не стамляўся даводзіць падначаленым байцам. Загінуць ніколі не позна, нічога складанага ў смерці няма, а вось выжыць – тая шчэ марока, цяжкая, з крывёй і паносам, але неабходная на вайне рэч.