Читать Тыын былдьаһыгар

Биһиги өбүгэлэрбит былыр-былыргыттан үтүө дьон эбит. Төрөөбүт-үөскээбит аар айылҕаларын харахтарын харатын курдук харыстыыллара. Сиргэ-уокка сиэри-туому тутуһаллара, бэйэ-бэйэлэригэр харыстабыллаахтык сыһыаннаһаллара. Сахалар өркөн өйдөөх, сылайбат сындааһыннаах дьон буолан, бу томороон тымныыга силис-мутук тардан, үүнэн-чэчирээн, сайдан-сириэдийэн олордохпут. Быһый атахтаах бөрөнү туут хайыһарынан ситэн бултуур сындалыйбат сындааһыннаах дьон эбиттэр. Оннук ситэн бултуулларын итэҕэйбэт этим да, Сунтаар сорсуннаах булчуттарын туһунан кинигэ суруйа сылдьан бөрөнү сиппит Аппырыкаан Миитэрэйэби көрсөн, атах тэпсэн олорон, кэпсэтэн итэҕэйбитим.

Өбүгэлэрбит өркөн өйдөөх дьон буолан, ньуолбар сэрэх саһылы айа кылыытын эстэрэн, маалтаар оноҕоһунан сүнньүн тосту түһэрэн, сымара таас курдук өрө сүгүллүбүт аакка киирбит суостаах-суодаллаах ардьай анаҕастаах адьырҕаны аҥаардас тайыынан арҕахха киирэн бултууллара. Дьэ оннук хорсун санаалаах, эр сүрэхтээх дьон этэ.

Сахалар мындыр буолан айаны, тыатааҕы сохсотун, тиргэни, чааркааны, кыра кыылларга сохсолору айдахтара уонна сатабыллаахтык туһаннахтара. Дьэ ити сатабылбыт, сылайбат сындааһыммыт, өркөн өйбүт, эр сүрэхпит барыта холбоһон, аан дойдуга биллэбит. Омук хайдаҕа аан дойду араас күрэхтэһиитигэр көстөр эбит. Тустууктарбыт өбүгэлэриттэн бэриллибит булчут хааннаах буолан, сири сиксигинэн арҕаран, кыайыы-хотуу көтөллөөх эргийэн кэлэллэр. Ол курдук, икки олимпиада уонна аан дойду чөмпүйүөннэрдээхпит. Билигин норуоту ахсаанынан буолбакка, чулуу дьонунан сыаналыыллара биллэр.

Ол эрээри билигин оҕолор айылҕаттан тэйэн мөлтүү быһыытыйдылар. Көмпүүтэргэ, тэлэбиисэргэ хам хатанан олорор буоллулар. Кыра саастаах оҕолорбут сатаан сахалыы саҥарбакка, тэлэбиисэргэ көстөр дьон, кыыл саҥатын үтүктэллэр. Дьиэҕэ-уокка төрөппүттэр сахалыы сайаҕастык кэпсэппэккэ, оҕолор ийэ тылларын, ийэ өйдөрүн эмиэ сүтэрдилэр. Мин Бүлүү Лөкөчөөнүгэр сырыттахпына биир оҕо, кыыллар саҥаларын үтүктэ-үтүктэ, нууччалыы саҥара сатаахтаабыта. Бу оҕо нуучча диэни илэ көрбөтөх, тэлэбиисэр оҕото. Хомойуох иһин маннык оҕо элбэх. Тыаҕа да олорор дьон нууччалыы саҥараллар. Тыл өллөҕүнэ – норуот өлөр.

Мин ити көстүүнү утаран, улуустары кэрийэн, кырдьаҕас булчуттары көрсөн, атах тэпсэн олорон, кинилэр сылдьыбыт быһылааннаах сырыыларын, тылларын-өстөрүн ууһун-уранын, булт сиэрин-туомун, үгэстэрин хомуйан суруйан эрэбин. Булт тыла – саха тылын сүөгэйэ-сүмэтэ.

Билигин тылбытын-өспүтүн умнан моһуогуруох курдук буоллубут. Аны уолаттарбыт эр киһилии иитиллибэт буолан, кыыс курдук сараҥнаабыт, сыбыахайдаан хаамар уол элбээн иһэр. Уһуйаантан саҕалаан дьиэҕэ, оскуолаҕа тиийэ дьахтар иитэр-үөрэтэр. Уол оҕону хайдах дьиҥнээх эр киһи гына иитиэй? Дьахтар эр киһи үлэтин сатаабат, булду-алды билбэт. Кини кыыс оҕону күн күбэй ийэ буоларга бэлэмниир.

Кыыс оҕо айылҕаттан көрсүө-сэмэй буолан кыһамньылаах, онон үөрэҕи ылла. Эр дьон тыаҕа сопхуостар эстэннэр үлэтэ суох хаалбыта. Онон сорох ыалга эр дьон дьыбаан киэргэлэ буолла, санаата түһэн аһыы утахха убанна. Сорох дэриэбинэлэргэ сарсыардааҥҥы сахсаан, киэһээҥҥи кэпсэл арыгы эрэ тула эргийэр буолла. Ким, ханна төһөнү испитэ. Арыгыһыты өрө тутуунан, аһыммыта, мөхпүтэ буолуунан күн бүтэр. Сорох эр дьон уһуктаат, хантан арыгы булан иһэбит диэн сыаллаахтар-соруктаахтар. Куоракка даҕаны итинник дьон аҕыйаҕа суох.