Читать Ⴎირველნაბეჭდი ქართული წიგნები

© Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე, 2018

ISBN 978-5-4490-2371-1

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Ⴜიგნში ნაჩვენებია ადრეული ქართული სასტამბო შრიფტები და მათი შემქმნელების ვინაობა, განხილულია 1629—1818 წწ. გამოცემული ძველნაბეჭდი ქართული წიგნები. Ⴜიგნი მოიცავს 241 ილუსტრაციას და 10 ტაბულას. Ⴂამოყენებული ლიტერატურის სია შესდგება 151 დასახელებისაგან.

Ⴒექსტი გამართულია მთავრული ასოებით, რომლებითაც იწყება წერტილის შემდეგ ახალი წინადადება და აგრეთვე პირადი და საკუთარი სახელები. Ⴄს წესი მოქმედებს სხვა ევროპულ დამწერლობებში და ქართულშიც ფართოდ იყო ხმარებაში მე—19 საუკუნის მეორე ნახევრამდე.

1628 წელს Ⴐომში Ⴑტეფანო Ⴎაოლინისა და Ⴌიკიფორე Ⴈრბახის (Ⴌიკოლოზ Ⴈრუბაქიძე-Ⴙოლოყაშვილის) მიერ დამზადდა პირველი ქართული სასტამბო შრიფტი, რომლითაც 1629 წელს დაიბეჭდა «Ⴕართულ-იტალიური ლექსიკონი» და «Ⴕართული ანბანი ლოცვებითურთ».

Ⴑტეფანო Ⴎაოლინის და Ⴌიკიფორე Ⴈრბახის პირველი ქართული სასტამბო შრიფტი (1628 წ.)

Ⴋხედრული ასოების ელემენტების მოხაზვის თანმიმდევრობა და მიმართულება. «Ⴕართულ-იტალიური ლექსიკონი». Ⴐომი, 1629 წ.

1643 წელს Ⴐომში ამავე შრიფტით დაიბეჭდა Ⴔრანცისკო-Ⴋარია Ⴋაჯიოს «Ⴕართული გრამატიკა». Ⴔ.-Ⴋ. Ⴋაჯიო შვიდი წლის განმავლობაში იმყოფებოდა Ⴑაქართველოში Ⴐომის Ⴎაპის დავალებით ქართული ენის, დამწერლობის და გრამატიკის შესასწავლად. Ⴀმ წიგნის მეორე გამოცემა გამოვიდა 1670 წ.

Ⴔრანცისკო-Ⴋარია Ⴋაჯიო. «Ⴕართული გრამატიკა». Ⴐომი, 1670 წ.

Ⴋე-17 ს. 80-ან წლებში მეფე Ⴀრჩილ II უკავშირდება Ⴀმსტერდამის ბურგომისტრს Ⴌიკოლა Ⴅიტცენს და შვედ მეცნიერს, დიპლომატ Ⴈოჰან Ⴘპარვენგელფერდს, ხოლო მათი მეშვეობით Ⴀმსტერდამში მოღვაწე სახელგანთქმულ ასოთმქანდაკებელს Ⴋიკლოშ Ⴒოტფალუშ Ⴉიშს, რომელსაც დაავალა ქართული სასტამბო შრიფტის დამზადება.

Ⴋიკლოშ Ⴒოტფალუშ Ⴉიშის მიერ დამზადებული ქართული შრიფტი (Ⴀმსტერდამი, 1687 წ.)

Ⴀრჩილის მიერ შედგენილი ქართული ასოების ნიმუშების გამოყენებით 1687 წელს Ⴋიკლოშ Ⴉიშმა ჩამოასხა ახალი ქართული შრიფტი, რომელიც შეიცავდა ასომთავრულ, ნუსხურ და მხედრულ ასოებს. Ⴀმ შრიფტით 1705 წ. Ⴋოსკოვში აიწყო და დაიბეჭდა «Ⴃავითნი».

Ⴋე-18 ს. დასაწყისში Ⴅახტანგ VI Ⴅლახეთიდან მოიწვია მესტამბე Ⴋიხაელ Ⴈშტვანოვიჩი (Ⴋიხაილ Ⴅალახი, ცნობილი ქართველი მოღვაწის Ⴀნთიმოზ Ⴈვერიელის მოწაფე). Ⴇბილისში Ⴋტკვრის პირას, თავისი სასახლის ახლოს, მოაწყო სტამბა და შეუდგა წიგნების გამოცემას. Ⴀმ სტამბაში 1709 წ. დამზადდა Ⴑაქართველოში პირველი ნაბეჭდი წიგნი «Ⴑახარება». Ⴀმავე წელს გამოიცა «Ⴃავითნი» და «Ⴑამოციქულო». Ⴄს წიგნები დაიბეჭდა Ⴋიხაელ Ⴈშტვანოვიჩის (Ⴑტეფანიშვილის) მიერვე დამზადებული შრიფტით. 1712 წ. კი განხორციელდა «Ⴅეფხისტყაოსანის» პირველი გამოცემა.

Ⴑახარება. Ⴒფილისი, 1709. Ⴅახტანგის წინასიტყვაობა. Ⴋიხაჲ Ⴈშტვანოვიჩის მიერ დამზადებული შრიფტი

Ⴎირველი ქართული ნაბეჭდი წიგნი გამოიცა Ⴐომში 1629 წელს Ⴅატიკანის Propaganda Fide-ს მიერ. «Ⴕართულ-იტალიური ლექსიკონის» ავტორები არიან Ⴑტეფანო Ⴎაოლინი და Ⴌიკიფორე Ⴈრბახი (Ⴌიკოლოზ Ⴈრუბაქიძე-Ⴙოლოყაშვილი). Ⴀმავე წელს დაიბეჭდა «Ⴕართული ანბანი ლოცვებითურთ».

«Ⴕართულ-იტალიური ლექსიკონი». Ⴐომი, 1629 წ.

1643 წელს კი აქვე დაიბეჭდა Ⴔრანცისკო-Ⴋარია Ⴋაჯიოს «Ⴕართული გრამატიკა». Ⴐომის Ⴎაპის დავალებით Ⴔ.-Ⴋ. Ⴋაჯიო შვიდი წლის განმავლობაში იმყოფებოდა Ⴑაქართველოში ქართული ენის, დამწერლობის და გრამატიკის შესასწავლად. Ⴀმ წიგნის მეორე გამოცემა გამოვიდა 1670 წ.

Ⴎირველი ქართული ნაბეჭდი წიგნი: Ⴑტეფანო Ⴎაოლინი, Ⴌიკიფორე Ⴈრბახი. «Ⴕართულ-იტალიური ლექსიკონი». Ⴐომი, 1629 წ.